 |
||
|
 |
|||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
 | Portfolio |
| Inhoud: Wat is een portfolio? Inhoud van het portfolio Personeelsinstrument | |
'Kijk eens wat ik kan!' Trots laat Susanne van 5 aan haar juffrouw zien wat ze gemaakt heeft: een hele bladzijde vol met letters. 'Fantastisch, dat heb je knap gedaan. Kan je er ook al echte woorden mee maken?' vraagt juf.
Het portfolio is de laatste tien jaar behoorlijk ingeburgerd in het beroepsonderwijs. Kennelijk voorziet het in een behoefte. Stiekem sluipt het portfolio via datzelfde beroepsonderwijs nu ook de bedrijven in. Door stagiaires, leerlingen en medewerkers die een cursus volgen, ontdekken leidinggevenden de meerwaarde van een portfolio. Het duurt niet lang meer of het bijhouden van het portfolio is ook voor werkenden een heel vanzelfsprekende zaak.
Even terug naar Susanne: zij laat zien wat een portfolio voor je kan betekenen. Het toont leidinggevende en medewerker wat de medewerker geleerd heeft en wat hij ermee kan. Bovendien maakt het portfolio het mogelijk om daarop te reflecteren en vervolgens nieuwe doelen te stellen. Kortom: een portfolio helpt je leren.
Een portfolio is van oorsprong een grote map waarin bijvoorbeeld schilders, vormgevers of reclamemakers voorbeelden van hun werk verzamelen om potentiële opdrachtgevers te overtuigen van hun kwaliteit. In die betekenis zie je ook op internet veel portfolio's opduiken: 'Kijk eens wat ik kan!' Zo'n portfolio is vaak voor potentiële opdrachtgevers heel verhelderend. Je ziet in één oogopslag welke stijl iemand heeft, in wat voor soort opdrachten hij is gespecialiseerd en of zijn werk je aanspreekt.
Het 'moderne' portfolio is een digitale persoonlijke map met een inventarisatie van persoonlijke competenties, onderbouwd met bewijzen, gerelateerd aan een standaard en voorzien van een persoonlijk stappenplan. Een hele mond vol! Hieronder lees je kort iets over de ontwikkeling van dit nieuwe portfolio.
Die ontwikkeling begon in het beroepsonderwijs. Twee belangrijke ontwikkelingen verklaren het succes van het portfolio daar. In het beroepsonderwijs begon men te werken met competenties en men maakte er studenten zélf verantwoordelijk voor het leerproces.
Friso den Hertog ontdekte dat de halfwaardetijd van kennis enorm achteruit gaat. In 1987 was de halfwaardetijd van de kennis van een juist afgestudeerd elektrotechnisch ingenieur tien jaar. Dat wil zeggen dat in tien jaar tijd, de helft van diens kennis was verouderd. In 1997 bedroeg de halfwaardetijd van die kennis nog maar vijf jaar! De consequenties van die ontdekking zijn enorm. Stel je voor: je volgt een studie van ongeveer vijf jaar en vijf jaar later is de helft van wat je leerde al weer verouderd! Voor onderwijsinstellingen is het haast zinloos om veel tijd en geld te investeren in kennisoverdracht. Wat men studenten vandaag leert, is morgen alweer achterhaald. Dat schiet niet op. Daarom zijn ze in gaan zetten op de overdracht van competenties.
Een competentie is het vermogen om adequaat te handelen. De nadruk ligt bij het begrip competentie dus niet op weten maar op kunnen. In de vakliteratuur onderscheidt men zo'n dertig tot veertig competenties, zoals luisteren, analyseren, mondeling presenteren, overtuigen, leidinggeven of samenwerken. Per beroep kun je ongeveer acht competenties benoemen die doorslaggevend zijn. Je noemt dat ook wel een standaard. In een sollicitatie zal men vooral op die competenties letten.
Een secretaresse die ooit tijdens haar opleiding heeft leren notuleren kan
notuleren. Maar als zij een andere baas krijgt die heel andere eisen stelt
aan de notulen kan die secretaresse die bij haar eerste baas prima functioneerde,
met de handen in het haar zitten. Ze kende een kunstje. Als ze tijdens haar
opleiding had geleerd hoe je hoofdzaken van bijzaken kan onderscheiden en hoe
je in overleg met de opdrachtgever tot afspraken komt over het te leveren product,
was ze beter af geweest.
Terug naar de portfolio. Omdat in het onderwijs de nadruk op competenties kwam
te liggen, volstond een theorietoets niet meer. Hoe kon je de ontwikkeling
van een student volgen? In dat zoekproces ontdekte men het portfolio. In de
Verenigde Staten was dat al behoorlijk ingeburgerd. Het bleek ook in Nederland
een ideaal hulpmiddel om grip te krijgen op het leerproces. Door te werken met
een portfolio worden studenten gedwongen tot het doorlopen van een soort cyclisch
proces:
Ook ontwikkelde het beroepsonderwijs de 'Proeve van bekwaamheid'. In het verpleegkundig onderwijs bijvoorbeeld. Wie een specialistische opleiding volgt, krijgt bij de start van de leerperiode in het ziekenhuis een lijst mee van bekwaamheden die hij zich eigen moet maken. Als je denkt dat je eraan toe bent vraag je de praktijkbegeleider of hij even komt kijken of je de te toetsen handeling ook inderdaad beheerst. Is dat inderdaad het geval, dan wordt die handeling afgetekend.
Studenten bundelen die proeve van bekwaamheid in hun portfolio en kunnen zo hun ontwikkeling volgen. Hiemee is ook een tweede stimulans voor het portfolio benoemd: studenten worden steeds meer verantwoordelijk voor hun leerproces.
Deels is die ommezwaai waarschijnlijk het gevolg van bezuinigingen. Deels ligt de oorzaak in de al veel langer levende overtuiging in het beroepsonderwijs dat het ouderwetse, schoolse leren heeft afgedaan. Het instituut zorgt voor de faciliteiten en voor de mogelijkheid om te leren. De student gaat daarin zijn eigen weg. Door te werken met een portfolio kan de student die weg in kaart brengen en uitstippelen en kan hij volgen hoever hij al is. En eventueel kan hij de koers veranderen. Door zelf zijn leerroute uit te stippelen en de voortgang ervan bij te houden, bewaakt de student zelf zijn leerroute. Het dwingt hem als het ware om voortdurend na te denken bij wat hij geleerd heeft en wat hij nog moet leren om aan die voorgeschreven standaard te voldoen.
Tegelijkertijd helpt het de docent om te controleren of de student de vereiste voortgang maakt.
Bron: www.leren.nl/cursus/leren_en_studeren/portfolio/wat-is-portfolio.html
Copyright © 1999-2024 Applinet
Alle rechten voorbehouden
Colofon
